โมเดลธุรกิจ Business Model> ตอนที่ 5 >Business Model Design

การออกแบบ โมเดลธุรกิจ 

ถามว่าทำไมต้องออกแบบธุรกิจ   หากไม่มีการออกแบบการเติบโตธุรกิจ ว่าจะมีทิศทางอย่างไร   การเติบโตคงเป็นแบบยถากรรม ไร้ทิศทาง   เหมือนการต่อตัวต่อ เลโก้ หากเราต่อไปเรื่อยๆ ไม่มีรูปแบบในใจเสียก่อนว่าจะให้ออกมาเป็นรูปอะไร  เป็นรถ เป็นตึกอาคาร ถ้าเป็นรถจะเป็น รถเก๋ง รถถัง รถสามล้อ  รถหัวลาก  ธุรกิจเราก็เช่นเดียวกันจำเป็นต้องตั้งใจไว้ก่อนว่าจะให้มีหน้าตาออกมาเป็นอย่างไร   การออกแบบโมเดลธุรกิจ  จึงเป็นสิ่งสำคัญในการให้การเติบโตธุรกิจเรามีทิศทาง และมีจุดแกร่ง ที่แตกต่างจากคนอื่นๆ   หากโมเดลธุรกิจเราผุพังลง เราก็ต้องออกแบบโมเดลธุรกิจเราใหม่    เราจะรู้ได้อย่างไรว่าโมเดลธุรกิจเราผุพังแล้ว  ง่ายๆคือ  กำไรลดลง  ยอดขายลดลง  หาคนดีๆ  มีฝีมือยากขึ้น   เหนื่อย แต่ไม่โต    การออกแบบธุรกิจจะทำเมื่อเราก่อตั้งธุรกิจใหม่ หรือเมื่อธุรกิจเก่าเรามีโมเดลธุรกิจที่เก่าล้าสมัยผุพังจนผลตอบแทนแย่มาก    การออกแบบธุรกิจต้องดู 3 ปัจจัยดังนี้

1. ฝั่งซื้อเข้า หรือต้นน้ำ   จะดูว่าเราจะหาวัตถุดิบที่ใด หรือเปลี่ยนแปลงวัตถุดิบหลัก อย่างไร เช่น รถยนต์ วัตถุดิบหลัก คือ เหล็ก และ เครื่อยนต์        สปาวัตถุดิบหลักคือน้ำมันนวด    และ Therapistผู้ให้การบำบัด    การตกแต่งสถานที่   ร้านอาหาร โรงแรม ก็มีการตกแต่งบรรยากาศ หลายแบบ แบบ โรมาน์    หรูหราห้อยระย้า    แบบธรรมชาติ    แบบทันสมัย  แบบแนวอวกาศ  แบบย้อนยุค   แบบชิค แบบLoft      นำเทคโนโลยี่อะไรมาใช้    หาคู่ค้าหลักคือใคร เช่น เสื้อผ้าบางยี่ห้อ วัตถุดิบซื้อจากจีนและจ้างจีนผลิต เป็นรายปีเลย แล้วนำเข้า เช่น LTD      GIORDANO     แหล่งทุนที่ได้เปลี่ยนซึ่งยุคหนึ่งเคยกู้จากต่างประเทศได้ดอกเบี้ยถูก แต่ปัจจุบัน แหล่งเงินกู้ จากภาครัฐ มักจะได้สิทธิพิเศษ สำหรับ SMEs     และมีบสย.ที่ประกันหนี้ให้เราอีก 
2. ฝั่งผลิต หรือ ดำเนินการหลักของธุรกิจ  ว่าเราจะออกแบบอย่างไร ในด้านนวัตกรรม หรือ Newness จะมีอะไรแปลกใหม่  แฟชั่นบางราย มีแบบใหม่เป็น รอบคอลเล็คชั่น Autumn Winter  Spring Summer   บางรายทุกสัปดาห์มีแบบใหม่ออกสู่ตลาด   แต่บางราย มีแบบใหม่ทุก 2-3  วัน   ห้างจากการดูยอดขายแต่ละตัว ทุกสิ้นเดือน เป็นทุกรอบ 20 วัน มาเป็นทุกๆสัปดาห์ เพื่อทบทวนว่า แบรนด์ไหนขายไม่ดีควรออกไป เพื่อเอาแบรนด์ใหม่ๆเข้ามา และวัด ซัพพลายเออร์ด้วยว่ามีสินค้าใหม่เข้าห้างฯเป็นสัดส่วนเท่าไร เทียบกับสินค้าเก่า    การบริหารความถนัดหลัก  เช่น ธุรกิจยา  IT  รถยนต์ ความถนัดหลักคือเรื่อง นวัตกรรม ใหม่ๆ      เกษตรกรรม ความถนัดหลักคือเรื่อง ผลผลิตต่อไร่สูงสุดโดยใช้ปัจจัยผลิตต่ำสุด     เช่นหยวนหลงผิงบิดา ข้าวจีน ผลิตข้าวต่อไร่มีผลผลิตมากกว่า 2,000 กิโลกรัม  เทียบกับไทยที่ 500-850  กิโลกรัมต่อไร่       สปาคือเรื่องท่านวดที่เป็น Flagship เช่นสมุยอาจใช้มะพร้าวเป็นส่วนประกอบ  ทางเหนือล้านนาใช้ฝ่าเท้าผู้บำบัดที่ทำให้ร้อนกดจุดแทนลูกประคบนวด    โรงแรม ร้านอาหาร ความถนัดคือเรื่องการให้บริการ ที่รวดเร็ว สุภาพ อ่อนน้อม แม่นยำ   การออกแบบธุรกิจต้องคำนึงถึง  การเปลี่ยนแปลงด้วย เช่น เครื่องถ่ายเอกสารเปลี่ยนจากโมเดล อนาล็อก เป็นดิจิตอล  หรือเครื่อง MultiFunction จากแค่ถ่ายเอกสารเป็น รับแฟกซ์  อีเมล์  สแกน  และเป็นศูนย์รวมการพิมพ์Print Server ได้  ทักษะช่าง และคนขายก็ต้องเปลี่ยนไปจาก แค่เครื่องถ่ายเอกสารอย่างเดียว ไปเป็นผู้ที่มีความรู้เรื่อง ฮาร์ทแวร์  ซอฟแวร์  ระบบปฏิบัติการเครือข่าย ทั้งระบบ     การออกแบบโดยคำนึงถึงความเสี่ยงภัยที่จะเกิดขึ้นล่วงหน้า  เช่น การแกว่งตัวของราคาและปริมาณ วัตถุดิบ การเปลี่ยนเทคโนโลยี่ที่ทำให้เทคโนโลยีที่ลงทุนไปแล้วล้าสมัย   การเปลี่ยนของคน และ AEC ที่เปิดหน้าให้เขาชกเราได้ เพราะไม่มีภูมิคุ้มกันอะไรเหลือแล้ว ไม่ว่าจะเป็น สินค้า  บริการ เงินทุน  เงินตรา  แรงงานฝีมือ ต่างต้องแย่งชิงกันและเคลื่อนย้ายเสรี ใครมือยาวสาวได้สาวเอา
3. ด้านการขายออก   เราจะขายได้ ออกแบบคุณค่าให้ลูกค้าอย่างไร Value Management ดู (Business Process ) การออกแบบ แบรนด์ ทั้งในแง่ ตรายี่ห้อ  จุดขายหลัก บุคคลิก แบรนด์ และประสบการณ์ที่จะให้ลูกค้า เช่น Eatertainment กินไปสนุกไปของ Hard Rock        Shoppertainment ของ Nike SHOP  การพัฒนานวัตกรรมร่วมกับลูกค้า จะใช้เวลานานเท่าไร เช่นรถยนต์  ผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ร่วมพัฒนากับผู้ผลิตรถยนต์ใช้เวลาล่วงหน้าก่อนรถโมเดลใหม่ออก 1ปีล่วงหน้า   ผู้ขายขนมปัง หรือวัตถุดิบเครื่องปรุงและ เคมีอาหาร ร่วมออกแบบพัฒนา ผลิตภัณฑ์ร่วมกับ โรงงานอาหาร ร้านอาหาร ฟาต์ฟู้ด ร่วมกันก่อนออกสินค้าใหม่  ว่ากันเป็นปี ล่วงหน้า  เมื่อพัฒนาร่วมกันก็จะใช้สินค้านี้ตลอดอายุสินค้า โดยไม่เปลี่ยนซัพพลายเออร์       ดังนั้นการออกแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ๆจะเป็นการออกแบบร่วมกัน Co creation  ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย ความสัมพันธ์แบบนี้จะเปลี่ยนจากพ่อค้ามาเป็นคู่ค้า หรือพันธมิตรทางการค้าแทน ซื้อขายกันเป็นล๊อตๆ  เป็นซื้อขายโดยมีสัญญาระยะยาว ต่างฝ่ายต่างกล้าลงทุนและเปิดเผยข้อมูลลับซึ่งกันและกัน 

นี่เป็นแค่บทเริ่มต้น ของการออกแบบธุรกิจที่ แค่กล่าวมาย่อๆสั้นๆพอเข้าใจ   สำหรับฉบับหน้าจะว่ากันเรื่องการพัฒนาต้นแบบ หรือ โมเดลธุรกิจนะครับ